Đại tướng Võ Nguyên Giáp kết hôn lần đầu năm 1934 với nhà cách mạng Nguyễn Thị Quang Thái. Hai người có một người con là bà Võ Hồng Anh (1941-2009). Bà Hồng Anh là tiến sĩ khoa học và từng đoạt giải thưởng Kovalevskaia

Đại tướng tái hôn với giáo sư Đặng Bích Hà (con gái của giáo sư Đặng Thai Mai) sau khi người vợ đầu hi sinh vào năm 1944. Ông bà có 4 người con là Võ Hòa Bình, Võ Hạnh Phúc, Võ Điện Biên và Võ Hồng Nam

Truyền thông quốc tế ca ngợi huyền thoại Võ Nguyên Giáp

“Vị tướng huyền thoại”, “người đánh bại nước Pháp và nước Mỹ” là những cụm từ xuất hiện dày đặc trên báo chí quốc tế vào đêm nay, 4.10, khi đưa tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp lìa trần.

Hãng AFP đã lập tức ca ngợi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là “một trong những nhà chiến lược quân sự vĩ đại nhất lịch sử” và là kiến trúc sư cho chiến thắng chống Pháp và chống Mỹ.

Hãng tin Pháp trích phát biểu trước đây của nhà báo Mỹ Stanley Karnow nhận xét “sự lỗi lạc của tướng Giáp trong vai một nhà chiến lược đặt ông vào ngôi đền của những lãnh đạo quân sự vĩ đại”, cùng với công tước Wellington, Ulysses S. Grant và tướng Douglas MacArthur.

Tương tự, hãng Reuters nói Đại tướng Võ Nguyên Giáp là “một trong những nhân vật nổi tiếng nhất thế kỷ 20 của Việt Nam, xếp ngang với những người khổng lồ quân sự như Montgomery, Rommel và MacArthur.

Với sự nhanh nhạy đáng kinh ngạc, tờ The Washington Post chạy hẳn một bài viết dài hơn 3.000 chữ để viết về cuộc đời của vị tướng huyền thoại, người được tờ báo Mỹ ca ngợi là “bậc thầy quân sự người Việt Nam”.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp trò chuyện với Chủ tịch Fidel Castro tại Cuba
trong một lần sang thăm đất nước này

  
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trò chuyện với Giáo sư, Anh hùng Lao động, nhà văn hóa Vũ Khiêu tại nhà riêng

“Cùng với lãnh tụ Cộng sản Việt Nam Hồ Chí Minh, người từ trần năm 1969, và cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, người từ trần năm 2000, Đại tướng Giáp được tôn kính như là một trong những nhà lập quốc ở quê hương ông. Với các học giả quân sự trên toàn thế giới, ông là một trong những nhà thực hành chiến tranh du kích cách mạng hiện đại hàng đầu”, tờ The Washington Post viết.

Hãng AP mô tả “Tướng Giáp là một anh hùng dân tộc, người mà di sản chỉ xếp thứ hai sau người thầy của ông, Chủ tịch lập quốc Hồ Chí Minh, người dẫn dắt đất nước giành độc lập”.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain đã nhanh chóng chia buồn và loan báo thông tin về Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

“Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã qua đời - nhà chiến lược quân sự lỗi lạc từng nói với tôi rằng chúng ta là những “kẻ thù danh dự””, ông McCain, cựu binh Mỹ từng tham gia chiến tranh Việt Nam và bị bắt làm tù binh, viết trên Twitter.

Huyền thoại mùa thu

Những cuộc gặp gỡ mùa thu bao giờ cũng mang đến những xúc cảm đặc biệt. Mùa của trời trong, nắng vàng, gió mát. Mùa của cách mạng và tri ân... Người lính già được sinh ra trong mùa thu và được trân trọng nhắc tên đầy thương mến vào mùa thu của dân tộc, đã ba năm nay đón ngày sinh của mình và ngày lễ lớn của dân tộc trên giường bệnh trong quân y viện. Nhưng chưa một ngày nào tên ông vắng bóng trong trí óc và trái tim của những đồng chí, đồng đội; vắng bóng trong những trang sách, những hình ảnh, bài ca; vắng bóng trong những câu chuyện của người trẻ về đất nước, chủ quyền, biên cương...

Và mỗi lần đồng đội, học trò, người thân ngồi lại với nhau vào mùa thu để nói với nhau về ông, những xúc cảm bao giờ cũng vẹn nguyên, tràn đầy. Người lính ấy, người thầy ấy đã thành huyền thoại từ khi còn đang sống: Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Người ta có thể tự tạo dựng huyền thoại cho mình. Nhưng thật khó mà gìn giữ huyền thoại ấy mỗi ngày, trong đời sống thường nhật, trong những quan hệ cụ thể với gia đình, bè bạn, cấp trên, cấp dưới, trong những biến động to nhỏ của thời cuộc, trong những niềm vui và nỗi đau rất con người.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp không tạo nên huyền thoại cho mình. Chiến công “lừng lẫy Điện Biên - chấn động địa cầu” đã khiến ông trở thành huyền thoại sống, thành một trong những thiên tài quân sự vĩ đại nhất của nhân loại. Nhưng nhân cách của ông, tác phong đời thường của ông, tình nghĩa thủy chung của ông với đồng đội, trí tuệ mẫn tiệp của ông trong xử trí công việc hằng ngày, thái độ đồng cảm của ông với những bức xúc của nhân dân, lo lắng của ông với những vấn đề sống còn của dân tộc... mới làm cho những huyền thoại về Võ Nguyên Giáp có sức sống lâu bền và mỗi ngày một sống động hơn với người đương thời và hậu thế.

Đại tá Trịnh Nguyên Huân, người trợ lý của ông đã hơn 30 năm, nói mà nước mắt tràn mi: “Tấm thiệp chúc mừng hội nghị khoa học về cải tiến dạy và học môn lịch sử cuối tuần trước ở Đà Nẵng là tự tay ông ký đấy. Biết tin có hội nghị về dạy lịch sử, ông mừng lắm. Ông quan tâm nhất là nói sự thật về lịch sử nước nhà cho thế hệ trẻ. Nên mệt thế mà ông vẫn ngồi dậy đòi gửi thiệp chúc mừng và ký tặng để gửi gắm tâm sự và niềm tin”.

Những cách thể hiện của huyền thoại quanh vị đại tướng cũng thật kỳ lạ: đó có thể là một tấm trướng thêu kỳ công 90 chữ “Tâm” mừng ông 90 tuổi của một phụ nữ đã làm bà ngoại, có thể là một cặp gà quê tự nuôi của một người lính nông dân, là dăm ký nếp của một người vợ lính bắt chồng đi xe đò mang đến tận nhà biếu đại tướng ăn tết...

Ông đã sống qua hai thế kỷ sóng gió của lịch sử dân tộc. Ông đã làm hết những gì mà một Con Người - viết hoa - có thể làm để không hổ thẹn với mùa thu lịch sử của dân tộc nhiều dông bão này. Trong buổi gặp gỡ của những người đã theo ông suốt 40, 50, 60, thậm chí 70 năm cuộc đời, có ai đó chợt thảng thốt với câu hỏi: “Chúng ta nhớ, nhưng liệu thế hệ trẻ có nhớ những gì ông đã làm, những gì ông đang canh cánh mà chưa làm được, những gì ông gửi gắm?”. Nhà sử học Dương Trung Quốc vừa trở về từ một cuộc trao giải “Người trẻ hát quốc ca” do chính những người trẻ phát động trên mạng Internet, mang theo câu trả lời: “Tất cả các bạn trẻ ấy đều biết hôm nay là ngày sinh Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Các bạn ấy nhờ tôi chúc mừng đại tướng và nói với các thế hệ tiền bối: các cụ cứ yên tâm, chúng cháu vẫn đang hát Quốc ca, và chúng cháu biết mình phải làm gì cho đất nước này”.

Và như thế, huyền thoại của mùa thu vẫn đẹp đẽ, lung linh trong ánh sáng đời thường.